«یادداشت تحقیقاتی» افزایش آبگذری سرریزهای آزاد با قوس‌دار کردن و ازدیاد طول مؤثر تاج

نوع مقاله : یادداشت تحقیقاتی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی آب، مؤسسه تحقیقات آب، تهران

2 استاد گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)، تهران

3 کارشناس مهندسی آب، موسسه تحقیقات آب، تهران

چکیده

طول مؤثر سرریزها یکی از پارامترهای مؤثر در آبگذری آنها بوده و هر چه بیشتر باشد، هد آب روی سرریز و به دنبال آن ارتفاع سد کاهش می‌یابد. از طرفی افزایش مستقیم طول سرریز، موجب ازدیاد حجم حفاری‌ها و همچنین پهنای تندآب شده و هزینه‌های طرح را افزایش می‌دهد. افزایش طول سرریز در یک فضای محدود راهکاری برای کاهش هزینه‌ها می‌باشد که سرریزهای تاج قوسی نمونه‌ای از این نوع می‌باشد. در مقاله حاضر به کمک یک مدل آزمایشگاهی، آبگذری یک سرریز (اوجی) تاج‌مستقیم و آبگذری یک سرریز با طرحی جدید و با تاج‌قوسی که هر دو در تندآبی با پهنایی یکسان قرار داشتند، اندازه‌گیری شده است. از مقایسه نتایج مشخص شد که محدوده ضرایب آبگذری سرریز قوسی طراحی شده مشابه سرریز مستقیم بوده و کاهش قابل ملاحظه‌ای ندارد. این در صورتی است که طول سرریز قوسی و در نتیجه آبگذری آن بیشتر می‌باشد. به این شکل طراحان می‌توانند با قوسی کردن سرریزهای مستقیم ظرفیت آبگذری آن را در پهنای ثابتی از تندآب افزایش دهند. البته باید توجه داشت که تبدیل از مقطع قوسی به مقطع تندآب و شکل دیوارهای هدایت باید به صورتی طراحی شود که موج‌های ضربه‌ای و اختلال در جریان رخ ندهد.

کلیدواژه‌ها


مهاب قدس (1393). "گزارش طراحی هیدرولیکی سیستم تخلیه سیلاب سد سردشت (مطالعات مدل هیدرولیکی)"
اسماعیلی ورکی، م. و صفررضوی زاده، م. (1392). "بررسی مشخصات هیدرولیکی جریان بر روی سرریزهای کنگره‌ای با پلان نیم‌دایره‌ای"، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 27، شماره 1، ص. 232.
Darvas, L. A. (1971). "Performance and design of labyrinth weirs", ASCE, J. Hyd. Eng. 97(8): 1246-1251.
Khatsuria, R.M. (2005). "Hydraulic design of spillways and energy dissipators", CRC PRESS, New York
Kobus, H. (ed.) (1980). "Hydraulic modelling", Bulletin 7, German Association for Water Resources and Land Development.
Lux, F. (1985). "Design and construction of labyrinth spillways", 15th International Commission on Large Dams, Vol. 4, Q. 59, R. 15: pp. 249-273.
Novak, P. (1984) "Scaling factors and scale effects in modelling hydraulic structures", General lecture, in Proceedings of the Symposium on Scale Effects in Modelling Hydraulic Structures, Technische Akademie, Esslingen, Paper 03: 1–6.
Novak, P., Moffat, A.L.B., Nalluri, C. and Narayanan, R. (2006). Hydraulic structures. Fourth Edition.
Schleiss, A. J. (2011). "Labyrinth and piano key weirs" Chapter 1, CRC Press, pp. 3-15
USACE, (1990). "Engineering and design; hydraulic design of spillway", Engineer Manual, EM 1110–2–1603.
USBR, (1987). Design of small dams. Water Resources Technical Publication, Third Edition, pp. 365
WES, (1952).,"Spillway for Genegantslet dam", New York, Tech. Memo. 2–351