چکیده: صنعتی شدن جوامع بشری یکی از عوامل افزایش ورود آلاینده ها به آبهای سطحی میباشد. مدل نگهداشت موقت (TSM) با در نظر گرفتن مساحت ناحیه نگهداشت (As) و همچنین ضریب تبادل ناحیه نگهداشت (α) یکی از مناسبترین روشهای تحلیل انتقال و پراکنش آلودگی در رودخانه های دارای نواحی هایپریک میباشد. در پژوهش حاضر، تاثیر ضخامت بستر رسوبی (db) و همچنین وجود شکل بستر تلماسه با طولهای موج بستر (λ) و دامنه های بستر (∆) متفاوت بر جابجایی آلودگی در بسترهای شنی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشهای ماده ردیاب (NaCl) در یک کانال آزمایشگاهی با طول 12 متر، عرض 5/0 متر و ارتفاع دیواره 7/0متر در محدوده سرعت متوسط جریان (U) 078/0 تا 361/0 و در محدوده عدد فرود جریان (Fr) 069/0 تا 290/0 انجام شدند. نتایج مدل عددی نشان داد که افزایش پارامتر بی بعد نسبت ضخامت بستر رسوبی به عمق جریان (d_b/d) باعث کاهش ضریب پراکنش طولی (Dx)، کاهش (As) و کاهش (α) میشود. نتایج این تحقیق نشان داد با افزایش تقریباً 16 تا 32 برابری پارامتر بی بعد (∆/d)، ضریب α حدوداً 65 تا 95 درصد افزایش یافته که مقدار این تغییرات به محدوده عدد رینولدز در نواحی هایپریک (Re*) بستگی داشته است. نتایج نشان داد که تاثیر وجود شکل بستر تلماسه بر تغییرات پارامترهای مدل (TSM) تا محدوده Fr